စကားထာ
" ျမန္မာ့ရိုးရာ စကားထာ "
••••••••••••••
စကားထာ ဆိုေသာ ေဝါဟာရ၏ အနက္ကို
အခ်ိဳ ့ပညာရိွမ်ားက 'စကား+အတၳ=စကတၳ' ထိုမွ
တစ္ဆင့္ "စကားထာ" ဟူ၍ ျဖစ္လာေၾကာင္း ေျပာ၏။
အဓိပၸါယ္မွာ စကား၏ အနက္ကို ဆိုလိုပါသည္ ။
အခ်ိဳ ့ ပညာရိွမ်ားကလည္း 'စကား+ထပန'
ဟူသည့္ ပုဒ္ နွစ္ခုကို ျမန္မာ့အသံျဖင့္ ေပါင္း၍ဖတ္လွ်င္
'စကားထာပနာ' ဟူ၍ ရသည္ျဖစ္ရာ အတိုေကာက္
အားျဖင့္ "စကားထာ" ဟု တြင္လာေၾကာင္း ေျပာပါသည္။
စကားထာ မ်ားကို အမ်ိဳးအစား အားျဖင့္
( ၆ ) မ်ိဳး ခြဲျခားေဖၚျပထားပါသည္ ။ ယင္းတို ့မွာ -
( ၁ ) စကားထာ ရိုးရိုး ( ၂ ) စကားလိမ္
( ၃ ) စကားဝွက္ ( ၄ ) သခ်ၤာ စကားထာ
( ၅ ) ပုစၧာ စကားထာ ( ၆ ) ပုံျပင္ စကားထာ
ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္ ။
စကားထာ ရိုးရိုး ဆိုသည္မွာ အမ်ားသိၾကၿပီး
ျဖစ္သည့္ ဥပမာအားျဖင့္ ျဖစ္ေစ အနက္အားျဖင့္ ျဖစ္ေစ
ဆိုလိုရင္းကို ဖုံးကြယ္၍ ဝွက္ေသာ စကားထာ မ်ိဳး ျဖစ္
ပါသည္ ။
သြားေတာ့ေခြေခြ ေနေတာ့စင္းစင္း = ေခါင္းခု
ျမစ္လယ္ေကာင္ ေသာင္ထြန္း
နတ္သမီး ေနတဲ့ကြ်န္း = ေက်ာက္ျပင္
ရွည္သည္ျဖစ္ေစ တိုသည္ျဖစ္ေစ ဤသေဘာ
မ်ိဳးနွင့္ ဝွက္ေသာ စကားထာ မ်ိဳးမ်ားကို စကားထာ
ရိုးရိုး ဟု ေခၚဆိုအပ္ပါသည္ ။
စကားလိမ္ ဆိုသည္မွာ စကားကို ကာရန္အားျဖင့္
ေရွ ့ေနာက္ လိမ္လည္၍ လည္းေကာင္း အလ်ားလိုက္
လိမ္ပတ္၍ လည္းေကာင္း ေျပာဆိုေသာ စကားမ်ိဳး ျဖစ္
ေလသည္ ။ဤ စကားထာ တြင္မူ အနက္ အဓိပၸါယ္ကို
ျမဳပ္နွံ၍ မထား နိႈက္၍ ယူရန္မလို ။ သူ ့အေျဖ နွင့္ သူ
ရိွႏွင့္ၿပီး ျဖစ္၏ ။
ေမး ။ ေတာင္ႀကိဳေတာင္ၾကား ေပါက္သည့္ဝါး
အဖ်ား ခပ္သြယ္သြယ္ ။
ေျဖ ။ အိမ္ႀကိဳအိမ္ၾကား ေမြးသည့္သား
စကား ခပ္ၾကြယ္ၾကြယ္ ။
ေမး ။ ပုဝါပါး ၾကက္သားတုပ္ေတာ့ စြန္းတက္တယ္ ။
ေျဖ ။ တစ္ရြာသား ရည္းစာလုပ္ေတာ့ လြမ္းတက္တယ္။
ေမး ။ ခေမာက္ဖ်ား စပါးသီး ။
ေျဖ ။ သေဘာက္သား စကားႀကီး ။
စသည္ျဖင့္ အေျခအတင္ ေျပာဆိုေသာ စကားမ်ိဳး
မ်ား ျဖစ္ေပသည္ ။ ထိုစကားမ်ားတြင္ အစအဆုံး ကာရန္
ညီသည္လည္း ရိွ၍ မညီသည္လည္း ရိွတက္၏ ။ တစ္ခါ
တစ္ရံ ကာရန္ လုံးဝ မညီပဲ အလိုက္သက္သက္ ျဖင့္ပင္
ေျပာသည္လည္း ရိွေပေသးသည္ ။
ေနာက္စကားလိမ္ တစ္မ်ိဳးမွာ ကာရန္ ေရွ ့ေနာက္
ျပန္လွန္ကာလိမ္၍ ေျပာေသာ စကားမ်ိဳး ျဖစ္သည္ ။
'ေလာကဓံ' ကို 'လံကေဓာ' 'ေနာင္မွသိ' ကို 'နိမွေသာင္'
'လင္မလာ' ကို 'လာမလင္' စသည္ျဖင့္ ေရွးကဗ်ာ သီခ်င္း
မ်ားတြင္ အသုံးျပဳသည့္ စကားမ်ိဳး ျဖစ္ေပသည္ ။
ေမး ။ ႏုမုတစ္စ နုေပ အယုစိတ္ ။
ေျဖ ။ ႏြားမတစ္စု ေနပူ အရိပ္စု ။
ေမး ။ ဝယင္ဘုံ ဂ်ဴအိုး ေတလာေလာင္လို ့ အ ကို
ေက်ာက္ ေလာက္ကေလးကကူ ။
ေျဖ ။ ဝါးရုံပင္ ခ်ိဳးအု ေတာင္ေလ လာလို ့ ေအာက္
ကိုက် လူကေလးက ေကာက္ ။
ဤ စကားထာ မ်ိဳးမွာ အနက္အဓိပၸါယ္ကို
နက္နက္နဲနဲ ႏိႈက္ခြ်တ္၍ ရွာေဖြ ေဖၚေနဖို ့မလို ။ သူ ့အေျဖ
နွင့္ သူ အလိုက္တသင့္ ရိွၿပီး ျဖစ္သျဖင့္ ဗဟုသုတ အၾကား
အျမင္ မ်ားဖို ့လိုသည္ ။ ဟာသ သေဘာနွင့္ အေျခအတင္
ျပန္လည္ေခ်ပ ေျပာတက္ဖို ့လိုသည္ ။ လ်င္ျမန္ေသာ
ဇဝန ဥာဏ္ ရႊင္ေသာ ဟာသဥာဏ္ ရိွဖို ့လိုသည္ ။ တစ္ဦး
က ဝွက္လွ်င္ တစ္ဦးက လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ ျပန္လည္ ေခ်ပ
ေျဖဆို နိုင္ဖို ့လိုသည္ ။ ဤ စကားထာမ်ိဳးသည္ နႈတ္သြက္
ရန္ ေလ့က်င့္ေပးေသာ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ျဖစ္ေပသည္ ။
စကားဝွက္ ဆိုသည္မွာ စကား တစ္လုံးစီ တစ္လုံး
စီ ကို ဝွက္၍ ထားရာ ယင္းတို ့ကို စုေပါင္း ေျဖဆို လိုက္
ေသာအခါ လိုအပ္ေသာ အေျဖ ထြက္လာေလသည္ ။
အခ်ိဳ ့ စကားဝွက္ကမူ ဝွက္ထားေသာ စကားလုံးကို
စကားလိမ္ အျဖစ္ ျပန္၍ ယူမွ လိုအပ္ေသာ အနက္တို ့ကို
ရသည္လည္း ရိွေပသည္ ။တစ္ခ်ိန္က နာမည္ ေက်ာ္ခဲ့ေသာ
" ခ်စ္ျခင္းတူပါလား "ဆိုသည့္ စကားမ်ိဳးသည္ စကားဝွက္
ျဖစ္ေလသည္ (သီးသန္ ့ ေဖၚျပေပးပါမည္ ) ။
ေမး ။ စံပယ္ဖူးစ ဆီးေယာင္းမ ။
ေျဖ ။ ငုံေမႊ = ေငြမႈန္ ။
ေမး ။ ကန္၏တန္ဆာ တံငါ၏လက္နက္ ။
ေျဖ ။ ၾကာပိုက္ = ႀကိဳက္ပါ ။
ေမး ။ ေကာင္းကင္၏တန္ဆာ လူမလိမၼာ ။
ေျဖ ။ ၾကယ္မိုက္ = ႀကိဳက္မယ္ ။
စသည္ျဖင့္ ေျပာဆိုၾကေသာ စကားမ်ိဳး ျဖစ္ေလ
သည္ ။ ဤစကားမ်ိဳးမွာ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ တီထြင္ ႀကံဆ
၍ ေျပာလွ်င္လည္း ျဖစ္နိုင္သည္ ျဖစ္ရာ ရုပ္ေသးပြဲ အၿငိမ့္
ပြဲ ဇာတ္ပြဲ မ်ားမွလူျပက္မ်ား ဆိုင္းေနာက္ထတို ့က ထင္ရာ
ျမင္ရာ ေျပာၾက သျဖင့္ ေရာက္တက္ရာရာ စကားမ်ိဳးေတြ
ျဖစ္ေနသည္ကိုလည္း ေတြ ့ရပါသည္။
သခ်ၤာ စကားထာ ဆိုသည္မွာကား ဂဏန္း
သခ်ၤာ
အကၡရာ သခ်ၤာ နည္းတို ့ျဖင့္ တြက္ခ်က္၍ ယူရေသာ
စကားမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္ ။ ဥပမာ အားျဖင့္
- ကြ်န္အသက္ သေျပခက္ = ၁၆ နွစ္
- အလံတစ္ရာေျမြ တြင္းမွာေခြ တစ္ေန ့ လက္နွစ္သစ္
ကြန္မ သကၠရဇ္ = ၁၃ နွစ္ ၄ လ ။
စသည္ျဖင့္ သခ်ၤာသေဘာနွင့္ ဂဏန္းခ်၍
တြက္ခ်က္ ယူရေသာ စကားထာ မ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ေပသည္ ။
ဤစကားထာ မ်ိဳးမ်ားကို ဝွက္ဆိုၾကသျဖင့္ ေရွးေခတ္က
လုလင္ပ်ိဳ လုံမပ်ိဳ မ်ားသည္ အတြက္အခ်က္ ပညာတြင္
ကြ်မ္းက်င္သြားၾကေပသည္ ။ ယင္းသို ့တြက္ခ်က္ရာတြင္
လ်င္ျမန္မႈ မွန္ကန္မႈကို အဓိက ထားေပသည္ ။ ေရွးေခတ္
လူငယ္မ်ားသည္ ေက်ာင္းမွ ထြက္လာၾကသည့္တိုင္
ေပါ့ေပါ့ဆဆ မေနၾကပဲ စာေပ ပညာ အတြက္အခ်က္
ပညာမ်ားကို တိုးတက္သည္ထက္ တိုးတက္ေအာင္
စကားထာမ်ားျဖင့္ ေလ့က်င့္၍ ေနၾကေပသည္ ။
ပုစၧာ စကားထာ ဆိုသည္မွာကား
သခ်ၤာစကားထာ
မ်ိဳးမ်ားနွင့္ ခပ္ဆင္ဆင္ပင္ ျဖစ္သည္ ။ စိတ္ဝင္စားဖြယ္
ဝတၳဳကေလးတစ္ခု သဏၭာန္ နွင့္ ဖန္တီး၍ အေမးပုစၧာ
ျပဳလုပ္ေျပာဆိုေသာ စကားမ်ိဳး ျဖစ္ေပသည္ ။ (ပုစၧာ
စကားထာမ်ားကို သီးသန္ ့ ေဖၚျပ ေပးပါမည္ ။ )
ပုံျပင္ စကားထာ ဆိုသည္မွာကား တစ္စုံတစ္ခု
ေသာ ျပႆနာကိ တင္ျပ ေဆြးေႏြးလို၍ ပုံျပင္ကေလး
တစ္ခု ေျပာျပကာ ထိုပုံျပင္ထဲတြင္ မည္သူ အႀကီးဆုံး
နည္း ။မည္သူ သစၥာ အရိွဆုံးနည္း စသည္ျဖင့္ ဥာဏ္စမ္း
၍ ေျပာဆိုေသာ စကားမ်ိဳးကို ပုံျပင္ စကားထာ ဟု
ေခၚေလသည္ ။ ဤပုံျပင္ စကားထာမ်ိဳးသည္ ရိုးရိုးပုံျပင္
ဒ႑ာရီ မ်ားနွင့္ မတူေခ်။တစ္စုံတစ္ခုေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္
နွင့္ လိုအပ္ေသာ သေဘာထားကို ျမဳပ္နွံ၍ ေျဖသူ၏
အာေဘာ္ကို ေတာင္းဆိုေသာ စကားမ်ိဳး ျဖစ္ေပသည္ ။
အေျဖကို ရ႐ွိေသာ အခါတြင္မွ ဤသူသည္ ရိုးသည္ ဆန္း
သည္ ေကာက္က်စ္သည္ စသည္ျဖင့္ ေကာက္ခ်က္ခ်၍
အဆုံးအျဖတ္ ေပးနိုင္ေသာ စကားထာမ်ိဳး ျဖစ္ေပသည္ ။
ဤ စကားထာ ( ၆ ) မ်ိဳးသည္ ျမန္မာ့ လူေနမႈ စရိုက္
နွင့္ ရင္းနွီးစြာ ဆက္သြယ္ ေပါင္းစပ္၍ ေနလာခဲ့ေပသည္ ။
ယေန ့ အခါတြင္ စကားထာ ဝွက္ၾကေသာ အေလ့အထမ်ား
အေတာ္ အားနည္းသြားၾကေလၿပီ ျဖစ္ေလသည္ ။
ထို ့ေၾကာင့္ ျမန္မာ့ စကားထာမ်ား ျပန္လည္ ဖြံ ့ၿဖိဳး
ရွင္သန္လာေစရန္ အတြက္ ျမန္မာ့ က်မ္းႀကီး က်မ္းခိုင္
မ်ားမွ စကားထားမ်ားကို ေဖၚျပ ေပးသြားပါမည္ ။
ၾကည္ဦး - ျမန္မာ့ ရိုးရာ စကားထားမ်ား မွ
စကားထာ မိတ္ဆက္ < စာမ်က္နွာ ၂၀ >Credit ဓါတ္ပုံပိုင္ရွင္
ဒီမေးခွန်း
ReplyDeleteအဖြေကိုသိပါလားခင်ဗျ
"အတောင်တစ်ရာမြွေကြွင်းထဲခွေတစ်နေ့လက်တစ်ဆင့်ကျွန်မသကရာဇ်"